A gdy zabraknie wody.
Nazwa terenu: stawy Barbarka
Lokalizacja: ul. Przysiecka 13, Toruń
Stawy Barbarka to 2 duże zbiorniki wodne oraz rozlewisko powstałe na skutek powstania tamy bobrowej. Stawy mogły powstać już w średniowieczu w związku funkcją Czerwonej Strugi jako młynówki, poprawiano je w latach 30–tych XX wieku.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- stawy Barbarka są jedynymi zbiornikami w zasięgu 3 gatunków płazów tj. żaby moczarowej, ropuchy szarej i żaby wodnej w których płazy mogą prowadzić rozród,
- stawy Barbarka oraz ciek Czerwonej Strugi to jedyne zbiorniki zatrzymujące wodę ze spływu powierzchniowego w znacznym kompleksie lasów wokół Torunia,
- w wyniku spowolnienia biegu wody teren jest wyraźnie bardziej nawodniony z roślinnością o większych wymaganiach wodnych niż w pozostałej części lasu, zbiorniki pozytywnie oddziały-wują na zwiększenie bioróżnorodności.
A gdy zabraknie wody…
- poziom wody w zbiornikach systematycznie z roku na rok spada, w związku z zatrzymaniem wód w zbiornikach ciek poza zbiornikami przestał istnieć,
- brak wody w stawach spowoduje wyginięcie populacji płazów związanych z tym terenem, ponieważ brak jest dla nich siedlisk w najbliższym sąsiedztwie, gdzie mogłyby migrować.
Nazwa terenu: jezioro Gopło
Lokalizacja: jezioro położone na Kujawach w woj. kujawsko-pomorskim oraz częściowo w woj. wielkopolskim
przez jezioro przepływa Noteć, jest ono połączone Kanałem Ślesińskim z Wartą a Noteć zapewnia połączenie wodne z Wisła i Odrą.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- jest to ostoja ptasia o randze europejskiej, występują co najmniej 24 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi,
- rozbudowana linia brzegowa jeziora, liczne wyspy, zatoki, mokradła, drobne oczka wodne, stwarzają bardzo dobre warunki do bytowania ptaków, zarówno lęgowych jak i wędrujących,
- jest to obszar gospodarczo związany z turystyką i rekreacją, głównym miastem turystycznym jest Kruszwica.
A gdy zabraknie wody…
- naruszenia stosunków wodnych, powodowane są głównie w wyniku działalności kopalń odkrywkowych węgla brunatnego, dodatkowo działalność kopalń wpływa niekorzystnie na poziom wód Noteci, który też się obniża,
- liczne ośrodki wypoczynkowe i turystyczne oraz powstawanie działek rekreacyjnych wokół jeziora wpływa na jakość wód, jezioro jest zagrożone eutrofizacją co też wpływa na jego wypłycanie się,
- w wyniku spadku poziomu wód zniknie jedno z głównych miejsc bytowania ptaków wodno-błotnych w okresie lęgowym i migracji,
- jezioro jest miejscem zimowania wielu ptaków wodno-błotnych i drapieżników w okresie zimy, ponieważ wolniej zamarza ze względu na przepływ wód Noteci,
- spadek poziomu wód wpłynie niekorzystnie na rozwój turystyki, co w konsekwencji wpłynie na dochody mieszkańców.
Nazwa terenu: rzeka Drwęca
Lokalizacja: rzeka przepływa przez woj. warmińsko-mazurskie oraz woj. kujawsko-pomorskie,
jest prawym dopływem dolnej Wisły, długość rzeki wynosi 207 km, a powierzchnia dorzecza 5536 km².
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- na całej długości stanowi rezerwat ichtiologiczny, utworzony w celu ochrony środowiska wodnego i bytujących w nim ryb, w tym gatunków wymagających wody o dużym stopniu natlenienia,
- pomiędzy Brodnicą a Nowym Miastem Lubawskim mamy teren tzw. bagiennej doliny Drwęcy, gdzie rzeka silnie meandruje, corocznie wylewa, tworząc na łąkach i polach olbrzymie rozlewiska, gdzie w okresie wiosennym przebywają zgrupowania ptaków, jest to ostoja ptactwa o randze europejskiej,
- Drwęca jest jedynym dopływem Wisły posiadającym dogodne warunki do odbycia naturalnego tarła troci,
- w okolicach Lubicza na rzece wybudowano ujęcie wody Toruń-Jedwabno, pobierające wodę m.in. dla mieszkańców Torunia.
A gdy zabraknie wody…
- w wyniku spadku poziomu wód zostanie zagrożona populacja fauny m.in. minoga rzecznego, głowacza białopłetwego, głowacza pręgopłetwego czy troci,
- brak wiosennych rozlewisk spowoduje utratę terenów lęgowych i żerowisk dla ptaków wodno-błotnych, dla których bagienna dolina Drwęcy leży na szlaku wędrówkowym,
- duże zagrożenie zanieczyszczeniem wód dla tego obszaru stanowią liczne ośrodki wypoczynkowe i turystyczne, wykup działek rekreacyjnych od rolników i budowa domków letniskowych.
Nazwa terenu: jezioro Jeziorak
Lokalizacja: jezioro położone w woj. warmińsko-mazurskim i pomorskim,
w obrębie pojezierza Iławskiego, nad jeziorem leży miasto Iława, na Jezioraku leży jedna z największych wysp Polski położonych na jeziorze – Wielka Żuława, w Iławie,
z południowego krańca Jezioraka, wypływa rzeka Iławka.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- zachodni brzeg i środkowa część brzegu wschodniego przylegają do wielkich kompleksów leśnych z rzadkimi typami lasu jak grąd, bory bagienne, kwaśne buczyny oraz łęgi objęte ochroną w ramach obszarów Natura 2000,
- mokradła i torfowiska związane z jeziorem stanowią ostoję gatunków roślin tj. lipiennik Loesela Liparis loeselii oraz sierpowca błyszczącego Drepanocladus vernicosus,
- jezioro stanowi ostoję dla takich rzadkich zwierząt jak: czerwończyk nieparek Lycaena dispar, koza Cobitis taenia, nocek łydkowłosy Myotis dasycneme, pachnica dębowa Osmoderma eremita, piskorz Misgurnus fossilis, poczwarówka zwężona Vertigo angustior, różanka Rhodeus sericeus, wydra Lutra lutra, zalotka większa Leucorrhinia pectoralis.
A gdy zabraknie wody…
- duże zagrożenie zanieczyszeniem wód oraz likwidacją naturalnych siedlisk bagiennych wynika z silnej rozbudowy osiedli, ośrodków wypoczynkowych i turystycznych oraz rozbudowy infrastruktury dla żeglarzy,
- w wyniku spadku poziomu wód ale również zajmowania terenów pod infrastrukturę turystyczną zostaną zagrożone chronione populacje roślin i zwierząt.
Nazwa terenu: rzeka Cybina z jeziorem Maltańskim
Lokalizacja: sztuczny zbiornik wodny zlokalizowany w Poznaniu na prawym brzegu Warty,
powstały w wyniku spiętrzenia wód rzeki Cybiny, jego wielkość i głębokość zależy od stopnia spiętrzenia, maksymalna powierzchnia to 67,5 ha a głębokość 5 m.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- zbiornik pełni funkcje rekreacyjne i wypoczynkowe dla mieszkańców Poznania,
- w jeziorze znajdowało się (2011) jedno z sześciu w Polsce stanowisk zielenicy – błonicy oszczepowatej (Ulva flexuosa subsp. Pilifera),
- rzeka Cybina stanowi korytarz ekologiczny dla roślin i zwierząt migrujących dolina rzeki, cechą charakterystyczną doliny Cybiny jest duża zdolność retencjonowania wód, przyczyniają się do tego z jednej strony liczne jeziora i sztuczne zbiorniki wodne, z drugiej strony gleby torfowe wyścielające jej dno.
A gdy zabraknie wody…
- w rzece Cybina stan wody w ciągu roku zmienia się nawet o 1,5 m, dno doliny zajmują liczne rozlewiska Cybiny, jedynie początkowy i końcowy fragment doliny jest zalesiony,
- poważny wpływ na naturalne zbiorniki wodne i samą rzeką Cybinę wywiera intensywna hodowla ryb w dużych kompleksach stawowych, woda zawiera znaczne ilości biogenów, które wpływają na eutrofizację,
- w wyniku obniżenia poziomu wód w rzece Cybina zmienią się warunki siedliskowe dla gatunków roślin i zwierząt, może okresowo brakować wody do wypełnienia zbiorników naturalnych i sztucznych,
- zbiorowiska łąkowe i pastwiska w wyniku melioracji powodującej gwałtowny odpływ wód mogą być zagrożone, może ulec zmianie sposób użytkowania gruntów co wpłynie na zespół gatunków roślin i zwierząt związanych z otwartymi łąkami.
Nazwa terenu: rzeka Łyna
Lokalizacja: rzeka położona w woj. warmińsko-mazurskim
główna rzeka Warmii, dopływ Pregoły, płynie przez pojezierze Olsztyńskie i Nizinę Sępopolską, jednym z miast przez które przepływa jest Lidzbark Warmiński, gdzie do Łyny uchodzi Symsarna.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- źródła rzeki objęte zostały ochroną rezerwatową. Jest to rezerwat krajobrazowo-geomorfologicznego z występującym tu zjawiskiem erozji wstecznej, zjawiska bardzo rzadkiego na niżu, rzeka przepływa przez jeziora rynnowe tj. Brzeźno Duże, Kiernoz Mały, Kiernoz Wielki, Jezioro Łańskie, Ustrych, fragmenty doliny objęte są ochrona rezerwatowa, rzeka tworzy rozlewiska,
- w rzece odnotowano zagrożone wyginięciem owady wodne, m.in. chruścika-niprzyrówka rzeczna Leptocerus interruptus oraz słodkowodnego krasnorosta – Hildebrandtia rivularis.
- na rzece znajdują się elektrownie wodne min. w Olsztynie i Wojdytach koło Lidzbarka Warmińskiego.
A gdy zabraknie wody…
- w wyniku obniżenia poziomu wód w rzece Łyna zmienią się warunki siedliskowe dla gatunków roślin i zwierząt, (w tym ptaków wodno-błotnych: bielik, bocian czarny, zimorodek, rybołów, kania czarna), jednocześnie obniży się poziom wód w jeziorach w związku ze spływem wód doliną rzeki, znikną rozlewiska a tereny bagienne ulegną przesuszeniu,
- w wyniku obniżenia poziomu wód przy jednoczesnej konieczności utrzymania odpowiedniego poziomu wody przy elektrowniach wody może okresowo brakować wody.
Nazwa terenu: rzeka Noteć
Lokalizacja: największy dopływ Warty, siódma pod względem długości i szósta pod względem powierzchni dorzecza rzeka Polski
Noteć przepływa przez trzy województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, lubuskie, dzieli się na dwa odcinki: Noteć Górna – od źródeł do Nakła o długości (204 km) i Noteć Dolna – od Nakła do ujścia do Warty (187 km).
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- na obszarze pradoliny, w większości zmeliorowanym, prowadzona jest gospodarka łąkowa,
- Stawy Antoniny, Smogulec, Ostrówek, Występ i Ślesin są podstawą intensywnej hodowli ryb,
- w dolinie Noteci są 2 ostoje ptaków o randze europejskiej: „Stawy Ostrówek i Smogulec” i „Stawy Ślesin i Występ”, szczególne znaczenie mają populacje bielika i kani czarnej, stosunkowo licznie występują kania ruda i błotniak stawowy. W okresie wędrówek stosunkowo duże koncentracje osiągają łabędź czarnodzioby i siewka złota,
- dolina Noteci między miejscowościami Wieleń a Bydgoszczą to obszar zajęty przez torfowiska niskie, pokryte zalewowymi łąkami i trzcinowiskami, z enklawami zakrzewień i zadrzewień,
- dolinę Noteci przecinają liczne kanały i rowy odwadniające, częste są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe.
A gdy zabraknie wody…
- dorzecze Noteci, należy do terenów o najniższych średniorocznych sumach opadów w Polsce, jest objęte zjawiskiem suszy hydrologicznej. W lipcu 2019 u ujścia rzeki do Warty w Santoku zanotowano skrajnie niski poziom wód wynoszący zaledwie 6 cm, w wyniku obniżania poziomu wody zanikają siedliska roślin i zwierząt związanych z terenami podmokłymi oraz łąkami,
- zagrożenie eutrofizacją wynika z zanieczyszczeń wód pochodzenia rolniczego, przemysłowegoi komunalnego, dopływ zanieczyszczeń (szczególnie z Gwdy) oraz bliskie sąsiedztwo żwirowni (Walkowice), browaru (Czarnków), zakładów celulozowych (Czarnków).
Nazwa terenu: rzeka Wisła
Lokalizacja: bieg dolny – od ujścia Narwi (lub od zapory wodnej we Włocławku) do ujścia,
jest to największa rzeka Polski, a także najdłuższa rzeka uchodząca do Morza Bałtyckiego.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- rzeka jest ważnym korytarzem ekologicznym, teren stanowi ostoję dla ptaków migrujących i zimujących, w okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w obrębie obszaru w bardzo dużych koncentracjach – do 50 000 osobników
- w korycie rzeki występują namuliska, łachy piaszczyste i wysepki, w dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie, brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk, miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe
- na Wiśle działa największa elektrownia przepływowa w Polsce.
A gdy zabraknie wody…
- 17 sierpnia 2015 roku poziom Wisły w Warszawie osiągnął 51 cm i był to najniższy stan lustra wody od końca XVIII w.,
- w związku z ingerencją człowieka, w tym ochrony przeciwpowodziowej następuje niszczenie morfologicznej różnorodności międzywala, zabudowa brzegów i zalesianie muraw, a także zamiana użytków zielonych na pola orne w międzywalu,
- zapora we Włocławku odcina dla migrujących ryb ok. 40% długości wszystkich rzek Polski, zaburza transport osadów w Wiśle, co skutkuje erozja wgłębną koryta poniżej zapory o nawet 10 metrów i obniżeniem poziomu wód gruntowych w dolinie dolnej Wisły, zrzuty wody niszczą populacje ptaków lęgowych na łachach w dolnym biegu Wisły.
Nazwa terenu: rzeka Pasłęka
Lokalizacja: wypływa ze Wzgórz Dylewskich a ujście ma do Zalewu Wiślanego,
rzeka w północno-wschodniej Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- rzeka jest ważnym korytarw górnym biegu erozyjna dolina Pasłęki jest głęboko wcięta, przepływa przez kilka jezior, m.in. Sarag, Łęguty i Isag,
- cały bieg rzeki objęty jest ochroną w ramach sieci Natura 2000, jest siedliskiem bytowania ośmiu gatunków ryb cennych dla Europy m.in. bolenia i głowacza białopłetwego, kozy oraz trzech gatunków minogów oraz 47 gatunków ptaków m.in. bocian czarny, derkacz, brodziec leśny, rybitwa czubata, rybitwa białoczelna,
- w dolinie występuje dziewięć rodzajów siedlisk ważnych dla ochrony europejskiej przyrody m.in. grąd środkowoeuropejski, lasy łęgowe i żyzne buczyny.
- na rzece zbudowano pięć elektrowni wodnych: Braniewo, Pierzchały, Stygajny, Kormoran w Łęguckim Młynie, MEW Kasztanowo moc
A gdy zabraknie wody…
- zagrożeniem są spływy powierzchniowe z pól uprawnych, zawierające nawozy mineralne, gnojowicę i środki ochrony roślin,
- jeziora położone w dorzeczu spełniają w dużym stopniu funkcję osadników, a czystość ich ulega stałemu pogorszeniu, w wyniku eutrofizacji ulegają wypłyceniu,
- zanieczyszczenia mogą ograniczać naturalny rozwój pstrąga potokowego w odcinku Pelnik-Komorowo, będącym największym z obserwowanych obecnie tarlisk tego gatunku w rzece Pasłęce.
Nazwa terenu: jezioro Rakutowskie
Lokalizacja: jezioro położone w województwie kujawsko-pomorskim na terenie Kotliny Płockiej,
Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 300 ha, średnia głębokość jeziora wynosi 1,1m.
Dlaczego to miejsce jest ważne:
- jest to ostoja ptasia o randze europejskiej, stwierdzono tu 24 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, występują tu min. in. bielik, derkacz, czajka,
- obszar leży w granicach Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, w jego obrębie znajdują się rezerwaty przyrody Olszyny Rakutowskie i jezioro Rakutowskie,
- duże powierzchnie dna zajęte są przez łąki ramienicowe, a płaskie brzegi porośnięte są przez roślinność szuwarową, głównie trzcinę pospolitą, pałkę szerokolistną i oczeret jeziorny. W zatokach rosną grążel żółty i grzybień biały. Z niecką jeziora sąsiaduje kompleks podmokłych lasów, w których przeważają zbiorowiska siedliskowego olsu, łęgu jesionowo-olsowego i łęgi dębowo-wiązowo-jesionowe.
A gdy zabraknie wody…
- jezioro charakteryzuje się znacznymi zmianami wielkości lustra wody w ciągu roku, wynika to z obniżenia się poziomu wód gruntowych,
- zagrożeniem dla chronionych siedlisk jest zarastanie jeziora oraz zaprzestanie bądź zmiana użytkowania rolniczego terenów położonych na obrzeżach mokradeł, w tym zalesianie terenów porolnych.