Wpływ lasów na klimat

Las pełni rozliczne funkcje ekologiczne. Jest środowiskiem życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Charakteryzują je bardzo dobre właściwości retencyjne, wodochronne i glebochronne. Pochłania dwutlenek węgla i produkuje tlen. Neutralizuje zanieczyszczenia powietrza i gleby. Chroni przed lawinami. Wpływa na klimat. Wszystkie te funkcje są niezwykle ważne, nie tylko dla środowiska przyrodniczego, ale i dla kształtowania warunków życia człowieka na Ziemi.

Klimat będący wieloletnim przebiegiem pogody na danym obszarze, zależny jest od czynników geograficznych takich jak szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, rozmieszczenie lądów i wód na powierzchni kuli ziemskiej, ukształtowanie terenu, prądy oceaniczne a także pokrywa roślinna, śnieżna lub lodowa.

Las jako jedna z form pokrywy roślinnej wpływającej na procesy klimatotwórcze wyróżnia się odrębnością klimatyczną swego wnętrza, a zarazem wpływa modyfikująco na lokalne procesy atmosferyczne przyległych terenów bezleśnych. Dzieje się to głównie poprzez stanowienie przez lasy oraz zadrzewienia skutecznej bariery dla wiatrów jak i ich retencyjne właściwości.

Najważniejszym mechanizmem retencji wody opadowej w lesie jest spowolnienie jej odpływu. Dzięki temu, że wierzchnia warstwa gleby leśnej jest zawsze chroniona przez korony drzew, podszyt, runo czy ściółkę większość wody opadowej wsiąka w glebę jak w gąbkę skąd bardzo wolno odpływa. Po ulewnym deszczu, woda z terenu zalesionego odpływa przez wiele dni, podczas gdy z terenu z ubogą szatą roślinną zaledwie kilka godzin, ponieważ spływ po powierzchni gleby jest kilkadziesiąt razy szybszy niż spływ wewnątrzgruntowy. Wylesienia powodują intensywną erozję oaz szybkie wzbieranie potoków i rzek w czasie opadów, a okresowo powoduje również suszę glebową i obniżenie poziomu wód gruntowych. Woda w lasach jest zatrzymywana i okresowo magazynowana po czym w głównie w wyniku transpiracji drzew jest uwalniana do atmosfery. W pełni sezonu wegetacyjnego z 1 ha lasów odparowuje do atmosfery od kilku do kilkudziesięciu ton wody w ciągu doby. Jest to ilość porównywalna z intensywnością parowania lustra wody w zbiorniku wodnym. Dlatego też wpływ lasów na klimat porównywalny jest z wpływem zbiorników wodnych. Im kompleks leśny większy, tym większy jest zasięg jego oddziaływania. Intensywna transpiracja wody przez las zwiększa wilgotność powietrza przez co wpływa na zmniejszenie dobowych, okresowych i rocznych amplitud temperatury powietrza atmosferycznego. Zwiększona wilgotność powietrza skutkuje też zwiększeniem sumy i częstotliwości opadów atmosferycznych. Oddziaływania klimatyczne, wynikające ze zwiększonej wilgotności powietrza nad lasem obserwuje się na odległość do kilkudziesięciu kilometrów od większych kompleksów leśnych. Oprócz oddziaływania poprzez zwiększanie wilgotności powietrza lasy pełnią również funkcję regulatora stosunków wodnych w zlewniach potoków i rzek obejmujących niekiedy bardzo duże obszary. W ten sposób zmniejszają zagrożenie powodziami, mają istotny wpływ na plony w rolnictwie oraz zaopatrzenie ludności i przemysł w wodę.

Las stanowi również naturalną przeszkodę dla wiatrów i w zależności od typu lasu i jego wieku potrafi zmniejszyć prędkość wiatru nawet dziesięciokrotnie. Dzięki takiemu oddziaływaniu lasy ograniczają potencjalne zniszczenia, które mogłyby być spowodowane przez wiatry, których siła nie byłaby ograniczona przez las. Ponadto lasy i zadrzewienia śródpolne, czyli pasy drzew rosnące wzdłuż granicy między polami polepszają lokalne warunki klimatyczne, z punktu widzenia rolnictwa. Powodując osłabienie prędkości wiatru zmniejszają erozję gleby (czyli wywiewanie cząstek gleby i zubażanie jej), a także osłabiają parowanie wody z gleby, co przeciwdziała jej wysuszeniu. Dodatkowo wpływają na zwiększenie bioróżnorodności – stając się domem dla wielu zwierząt.

Lasy poprzez korony drzew, tworzące sklepienie lasu, wyczesują z zanieczyszczonej atmosfery duże ilości szkodliwych pyłów i gazów. Część tych emisji trafia następnie na dno lasu, a część jest pochłaniana przez aparat asymilacyjny i neutralizowana jest w tkankach igieł i liści. Lasy i zadrzewienia pochłaniają też duże ilości nawozów i pestycydów (stosowanych w rolnictwie), przemieszczających się z wodami gruntowymi do cieków i zbiorników wodnych.
Tak więc kosztem własnego zdrowia i życia, lasy oczyszczają powietrze (zwłaszcza wokół ośrodków przemysłowych i miast stanowiąc bariery ochronne, otuliny) oraz oczyszczają wody gruntowe, spływające do jezior i rzek. W ten sposób wspomagają i chronią funkcjonowanie innych ekosystemów oraz kształtują korzystnie środowisko życia człowieka.